चिनियाँ समाजमा मार्क्सवादका प्रणेता तथा प्रयोक्ता चिनियाँ सर्वहारा वर्गका क्रान्तिकारी नेता माओत्सेतुङको जन्म १८९३ को २६ डिसेम्बरका दिन चीनको हुनान प्रान्तको साओसानमा भएको थियो । त्यो ठाउँ आज विश्वको एउटा प्रसिद्ध पर्यटकीय स्थल र माओप्रति श्रद्धा दर्शाउने ऐतिहासिक स्थल बनेको छ । माआको देहावसान भने ९ सेप्टेम्बर १८७६ मा ८३ बर्षको उमेरमा चीनको राजधानी बेइजिङ्गमा भएको थियो ।
माओलाई पिछडिएको कृषि प्रधान र सामन्तवाद र साम्राज्यवादले जर्जर पारेको चीनलाई त्यस स्थितिबाट मुक्त गर्ने र आधुनिक नयाँ चीनको दिशा दिने नवनिर्माता मानिन्छ । उनी सामन्तवाद तथा साम्राज्यवाद विरोधी चिनियाँ नयाँ जनवादी क्रान्तिका विचारक, त्यस क्रान्तिका कुशल संवाहक एवम् चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीका अध्यक्ष थिए ।
पार्टी, जनसेना र जनताको उचित संयोजन गरेर १९४९ मा जनवादी क्रान्ति सम्पन्न गरी जनगणतन्त्र चीनको स्थापना गरेदेखि १९७६ सम्म उनले चीनलाई अविछिन्न नेतृत्व प्रदान गरेका थिए । प्रतिरोधी क्रान्तिकारीकालमा जनसेनालाई अनुशासनका तीन–आठ नियम सिकाएर उनले क्रान्तिकारी सेनाले जनतासँग नङ र मासु जत्तिकै मिलेर बस्नुपर्ने दिशानिर्देश गरेका थिए र त्यसका लागि जनतासँग सियो र धागो समेत सित्तैमा लिइनु हुँदैन, महिलाहरुप्रति सम्मानपूर्ण व्यवहार गर्नु पर्दछ, अँचौपैचो लिएको सामान बिग्रेको भए क्षतिपूर्तिसहित फिर्ता गर्नुपर्दछ भन्ने जस्ता व्यावहारिक कुरा गरेर सेना र जनता बिचको घनिष्ठ सम्बन्ध विकसित गर्न विशेष जोड दिएको प्रष्ट देखिन्छ ।
यसरी पार्टी, सेना र जनतालाई एकाकार गर्ने आधार तयार पारेर माओले आफ्ना नयाँ जनवादी कार्यक्रमका आधारमा तत्कालीन चीनको पछौटेपनाका अवरोधहरुलाई हटाउँदै आधुनिक चीनको राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक तथा साँस्कृतिक जग बसालेका थिए र त्यसका लागि आजीवन अविश्रान्त भूमिका खेलेका र योगदान दिएका थिए । त्यसैको आधारमा आजको शक्तिशाली चीनको पृष्ठभूमि बनेको हो ।
माओले वर्ग संघर्ष, उत्पादन संघर्ष र वैज्ञानिक प्रयोग यी तीन महत्त्वपूर्ण कुरालाई आधुनिक उन्नत चीन निर्माणका आधारभूत साधन र एक अर्काको परिपुरकको रुपमा लिएका थिए । उनले राजनीति, अर्थतन्त्र र वैज्ञानिक प्रयोगलाई जनतासँग घनिष्ठरुपले नगाँसिकन र यसरी विकास नगरिकन उन्नत समाजवादी समाजमा चिनियाँ समाजलाई पदार्पण गराउन सकिदैन भन्ने प्रष्ट मान्यता अघि सारेका थिए ।
विश्वको पहिलो महान समाजवादी अक्टोबर क्रान्तिको प्रेरणा, प्रभाव, सहयोगले चिनियाँ जनवादी क्रान्ति सम्पन्न भएको कुरा निर्विवाद छ । तर अक्टोबर क्रान्तिपछि विश्वमा तेश्रो विश्वका उपनिवेश तथा अर्धउपनिवेशकोरुपमा बाह्य शोषण र उत्पीडनको शिकार भएका अल्पविकसित र विकासशील मुलुकमा चिनियाँ क्रान्तिकै सबैभन्दा बढी प्रभाव परेको थियो । नेपालमा पनि कम्युनिस्ट पार्टीको गठन र पार्टीको पहिलो घोषणापत्र जारी गर्दा देखिनै महान अक्टोबर समाजवादी क्रान्ति र चिनियाँ नयाँ जनवादी क्रान्तिको छाप परेको प्रष्ट देखिन्छ ।
नेपालमा कम्युनिस्ट आन्दोलनको सुत्रपात गर्ने क्रान्तिकारी नेता कमरेड पुष्पलालले नै सर्वप्रथम मार्क्सवाद–लेनिनवाद र माओ विचारधारालाई नेपाली भूमिमा रचनात्मक किसिमले प्रयोग गर्दै नेपालबाट सामन्ती, साम्राज्यवादी र भारतीय एकाधिकार पुँजीवादी शोषण र अन्यायको विरुद्ध जनतालाई संयुक्त जनआन्दोलनको मूलबाटोबाट अघि बढाउने पहल र मार्गदशन गरेको अविस्मरणीय इतिहास रहेको छ । त्यसैले नेपाली जन आन्दोलनका एकपछि अर्को श्रृंखलाको सिर्जना हुँदा कमरेड पुष्पलालको वैचारिक अवधारणा र कार्यनीतिको अनुसरण भएको देखिन्छ र झनपछि झन् त्यसको रक्षा र विकास गरिनुपर्ने आवश्यकता र औचित्यताको बोध हुने गर्दछ ।
यद्यपि चिनियाँ क्रान्ति सपाट र सोझो रुपमा सहज किसिमले अगाडि बढेको भने पक्कै थिएन । त्यसले कहिले दक्षिणपन्थी र कहिले उग्रवामपन्थी औसरवादको शिकार हुनु परेको थियो र ठूल्ठूला हण्डर ठक्कर खादै र ठूल्ठूला सफलता र असफलताहरुलाई बेहोर्दै तथा तिनबाट सही शिक्षा लिँदै आघि बढेको थियो ।
यसरी सबैखाले औसरवादलाई चिर्दै र सही दिशा पक्रँदै अघि बढ्ने क्रममा नै आफ्नो पार्टीको सातौँ महाधिवेशनमा आइपुग्दा १९४५ चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले माओ विचारधारालाई चिनियाँ क्रान्तिको व्यवहारमा मार्क्सवाद–लेनिनवादलाई गाँस्ने र पार्टी कार्यलाई सही दिशानिर्देश गर्ने सिद्धान्तको रुपमा अघिबढाएको थियो । त्यसबारेमा सातौँ काँग्रेसले भनेको छः “The Communist Party of China takes the Mao Zedong Thought that integrated Marxist-Leninist theory with the practice of the Chinese revolution as the guideline for all its work.”
१९४५ को अप्रिल २३ देखि ११ जुनसम्म चलेको त्यो महत्त्वपूर्ण र ऐतिहासिक सातौ अधिवेशनमा अध्यक्ष माओले संयुक्त सरकारका बारेमा राजनीतिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गरेका थिए भने ल्यु साओचीले पार्टी विधानमा संशोधन सम्बन्धी प्रतिवेदन, चु तेहले युद्ध मैदान र मुक्त क्षेत्रको स्थिति सम्बन्धी प्रतिवेदन प्रस्तुत गरेका थिए ।
त्यस अधिवेशनमा चाउ एनलाई (जो पछि चीनका प्रधानमन्त्री बने) ले संयुक्त मोर्चा सम्बन्धी महत्त्वपूर्ण वक्तव्य दिएका थिए । त्यस ऐतिहासिक महाधिवेशनमा ५४७ जना पूर्ण र २०८ वैकल्पिक पार्टी प्रतिनिधिहरु सम्मिलित थिए । ती प्रतिनिधिहरु त्यतिबेला चीनको कम्युनिस्ट पार्टीमा आबद्ध १ करोड २१ लाख पार्टी सदस्यमध्येबाट छानिएको अधिवेशनको इतिहासमा उल्लेख छ ।
त्यस अधिवेशनले पार्टीलाई अझ बढी एकताबद्ध र सुदृढ बनाएको र क्रान्तिकारी आन्दोलन सफलताको नजिक पुगेको वस्तुवादी मुल्यांकन गरेको थियो । नभन्दै त्यसको चार बर्षपछि १९४९ मा चीन सामन्तवाद र साम्राज्यवादबाट मुक्त भएर चीनमा जनवादी गणतन्त्र स्थापना भएको थियो ।
त्यसपछि पनि चिनियाँ समाजलाई अघि बढाउने क्रममा गम्भीर आरोह अवरोहरु उत्पन्न भए । ती सबैलाई चिर्दै र व्यहोर्दै चीन आज कृषि, उद्योग, विज्ञान प्रविधि र राष्ट्रिय सुरक्षा समेतको चार महत्त्वपूर्ण आधुनिकीकरणको दिशामा अघि बढेको छ र विश्वको दोश्रो आर्थिक शक्तिको रुपमा खडा हुन पुगेको मात्रै छैन, अबको एक दशकमा विश्वको पहिलो अर्थ–राजनीतिक शक्ति हुने क्रममा निरन्तर अघि बढिरहेको छ ।
चिनियाँ चरित्रको समाजवाद निर्माण र आधुनिकीकरणका लागि त्यसलाई अझ उच्चस्तरमा उठाउनका लागि सबभन्दा विकसित उत्पादक शक्तिको सिद्धान्तलाई अघि सारेको छ । चीनको सर्वतोमुखी प्रगतिका लागि यो सिद्धान्तले माओ विचारधारालाई परित्याग गरेको छैन, बरु त्यसलाई अझ विकसित तुल्याउन उच्चस्तरमा उठाउँदै अघि बढाएको चिनियाँ चरित्रको समाजवादका विश्लेषकहरु औंल्याउँदछन् । विश्वलाई आश्चर्यचकित तुल्याउने चीनको आर्थिक बृद्धिदर, समाजवादी बजारमुखी अर्थतन्त्र र विश्वमा शान्ति र साझेदारीको जुन बाटो चीनले अख्तियार गरेको छ, त्यसबाट विकासशील र विकिसत दुवै देशले सिक्नुपर्ने आवश्यकता छ ।
आज विश्वका विकसित पुँजीवादी देशहरुमा जसरी एकपछि अर्को संकट आइरहेका छन् र तिनलाई निवारण गर्न तथा विश्व अर्थतन्त्रलाई सही दिशा दिनमा चीनले योगदान पुर्याइरहको छ, त्यो कम महत्त्वपूर्ण छैन । त्यसैले विकसित पुँजीवादी देशहरु आफ्नो देशमा मन्दी र वित्तीय संकट उत्पन्न भएको स्थितिले भन्दा कतै चीनमा आएको मन्दीले उनीहरुका अर्थतन्त्रलाई अझ गम्भीर अझ नकारात्मक असर त पार्दैन भन्ने कुरामा आज सबैभन्दा बढी चिन्तित र केन्द्रित रहेका देखिन्छन् । यो चीनको विश्वव्यापी रुपमा बढ्दो सफलता र विश्वव्यापी सक्रियताकै अनिवार्य परिणति हो ।
वास्तवमा नयाँ जनवादी क्रान्तिको सफलतापछि मजदुर वर्गको नेतृत्वमा मजदुर–किसान एकताको आधारमा सम्पूर्ण क्रान्तिकारी वर्ग र समुदायलाई एकताबद्ध गर्दै जनवादी अधिनायकत्व अन्तरगत चीनमा जुन राष्ट्रिय पुँजीको विकासको जग बसाल्यो, त्यसले नै आज चीन औद्योगीकरण, यान्त्रीकरण, प्राविधीकरणको नयाँ विकास, संस्कृतिको निर्माण र राष्ट्रिय पुँजीवादको विकास भएको छ ।
यसले बितेको तीन दशकमा ७० करोभन्दा बढी चिनियाँ जनतालाई गरिबीको रेखाभन्दा माथि उठाएको । यो विश्वकै लागि एउटा अपूर्व प्रतिमान हो । यस हिसाबले पनि यो पश्चिमा पुँजीवादभन्दा भिन्न ढंगले अघि बढेको देखिन्छ । अब यो चीनको राष्ट्रिय पुँजीवाद स्वभाविक रुपले वैज्ञानिक समाजवादको सही र क्रान्तिकारी मूलबाटो पक्रेर सम्पूर्ण चिनियाँ समाजलाई समानता, न्याय र समुन्नतिको धरातल प्रदान गर्ने वैज्ञानिक समाजवादी बाटोमा अग्रसर हुुन्छ/हुुँदैन, विश्वले एक टकले हेरिरहेको छ । यसो भयो भने मात्र अध्यक्ष माओले सोचेको जस्तो चिनियाँ जनताको सपना साकार र सार्थक हुन्छ । अनि सभ्य, सुसंस्कृत र समुन्नत चिनियाँ समाजको प्रादुर्भाव हुन्छ ।
यस सही बाटोमा चीन अगाडि बढ्न सकोस् । शुभकामनाका साथ चीनका महान नेता तथा विश्व सर्वहारा वर्गका मार्गदर्शक क. माओको १२७औँ जन्मजयन्तीको अवसर २६ डिसेम्बरको उपलक्ष्यमा उनीप्रति हार्दिक तथा उच्च शब्द श्रद्धा तथा सम्मान !
(लेखक नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका सहअध्यक्ष हुनुहुन्छ ।)
