आज मार्क्सको २०६औँ जन्म जयन्ती । मार्क्सको जन्म जर्मनीमा ५ मई १८१८ मा भएको थियो र मृत्यू १४ मार्च १८८३ बेलायतमा भयो । मृत्यु भएको १४० वर्षपछि पनि मार्क्स विश्वका सर्वाधिक चर्चित सेलिब्रेटी रहेका छन् । मार्क्स मरेर गए, मार्क्सवाद जीवित छ । शताब्दी (सय वर्ष) मात्र होइन,...बाँकी

यस अन्तर्वार्ताको प्रमुख स्रोत अमेरिकी मार्क्सवादी अध्ययन संस्थान (The American Institute for Marxist Studies) हो, जसले सिकागो ट्रिब्युनबाट साभार गरी सर्वप्रथम सन् १९७२ मा यसलाई प्रचार-प्रसारमा ल्यायो । यस संस्थाको उद्देश्य मार्क्सवादको प्रचार-प्रसार गर्ने र त्यससम्बन्धी विभिन्न विषयमा अन्तर्क्रिया, छलफल, बहस आदि चलाउने हो । अन्तर्वार्ताको सम्पादन उत्तरी...बाँकी

कार्ल मार्क्सको “पुँजी” किन पढ्ने ? “पुँजी”को अध्ययनले मेरो जीवन पूर्णरूपले परिवर्तित भयो । यसले मेरो जीवनलाई कसरी परिवर्तन गर्यो भन्ने तत्थ्यलाई मेरो व्यक्तिगत टिपोटको आधारमा उल्लेख गर्दैछु । मैले भारतको एक प्रतिष्ठित संस्थावाट सन् १९६९ मा रसायन अभियन्त्रीकरण (केमिकल इञ्जिनियरिङ) मा डिप्लोमा उत्तिर्ण  गरेँ र अमेरिकन विश्वविद्यालयमा...बाँकी

१. जेनी, जिस्काउँदै सोध्न सक्छौ तिमी मलाई मेरा गीतहरूको शीर्षक 'जेनीका लागि' हुन्छ किन भनी जब केवल तिम्रा लागि नाडी मेरो चल्दछ तेज खास जब गीत मेरो केवल तिम्रा लागि हुन्छ उदास जब केवल तिमी भर्न सक्दछौ तिनको हृदयमा उत्साह जब तिम्रो नाम हरेक वर्णहरुले लिन्छ मान जब तिमी...बाँकी

चिकित्साशास्त्रका विद्यार्थीको तत्त्व मीमांसा आत्मा-सात्मा छँदै थिएन कहिल्यै मैमत्त सदा अनुभव नगरीकन, कहिले पनि, कहिले उसको तुच्छ स्वैरकाल्पनिक छ आत्मा पेटमा त खोज्नै सकिन्न उसलाई र, यदि कसैले सत्यसिद्ध नै गरिदिए त्यसलाई अण्ट-सन्ट छूमन्तर गरीदिन्छ गोलीले पनि त्यसलाई फेरि देखिन आउनेछन् आत्माहरु प्रष्फुटित भइरहेको एउटा अन्तहीन प्रवाहमा ।...बाँकी

तिमी महान् वैज्ञानिक रहिछौ पत्ता लगाउन सफल भइछौ, झण्डै डेढ सय वर्षपछि म बलात्कारी भएको । मलाई लागेको थियो तिमी अन्वेषण गर्नेछौ शोषणका नयाँ रूपहरू नयाँ तरिकाहरू र दिनेछौ त्यसको समाधानका नौला उत्तरहरू सिकाउनेछौ मुकालाबिला गर्न आधुनिक पुँजीवादसँग । तर, तिमीले त घोषाणा गर्न पुगेछौ मैलाई बलात्कारी, मलाई...बाँकी

मार्क्सका विभिन्न धारणाहरूमध्ये सबैभन्दा कम व्याख्या गरिएको धारणाको रुपमा मानवताको धारणालाई लिने गरिन्छ l मानव मनोविज्ञानको विश्लेषण र मानवीय प्रकृतिको व्याख्या गर्न पर्योग गरिने यो धारणालाई मार्क्सले अलगाव (Alienation) भनि व्याख्या गरेका छन्, जसको बारेमा छलफल चलाउने उद्देश्यसहित यो लेख प्रस्तुत गरिएको छ l मार्क्सको मानवतावादी सोचको सबभन्दा...बाँकी

समाजको विकासमा उत्पादन प्रणालीको प्रमुख भूमिका रहने तथ्यलाई उल्लेख गर्दै उत्पादन प्रणाली, उत्पादनका साधनमाथिको स्वामित्व र उत्पादन सम्बन्धले समाजका सम्पूर्ण पक्षहरूको स्थिति निर्धारित गर्ने तथ्यलाई व्याख्या गर्ने आधुनिक युगको एक जबरजस्त सिद्धान्त नै मार्क्सवाद हो । समाज त्यहाँ विद्यमान उत्पादन सम्बन्धद्वारा पूर्णरूपमा प्रभावित रहने उल्लेख गर्दै उत्पादन सम्बन्धमा...बाँकी

हुन त कार्ल मार्क्स ६५ वर्ष मात्र बाँचे । सन् १८१८ मा जन्मेका मार्क्सको सन् १८८३ मार्च १४ मै देहावसान भयो । तर उनी मेरर पनि बाँचेका छन् र श्रमजीवी जनताको मुक्ति र प्रगति नभएसम्म उनी जीवन्तरूपमा सधैँ स्मरणमा रहिरहने छन् । विश्व मानवताको मुक्ति र प्रगतिको निम्ति...बाँकी

विश्व प्रसिद्ध महान् कम्युनिस्ट दार्शनिक तथा सर्वहारा वर्गका मुक्तिका मार्गदर्शक कार्ल मार्क्सको सुप्रसिद्ध विश्व ग्रन्थ ‘दास क्यापिटल’ १८६७ मा प्रकाशित भएको हो । त्यसले बिस्तारै बिस्तारै फैलिँदै गएको विश्व समाजवादी आन्दोलनलाई निश्चय नै एउटा अत्यन्तै सबल धरातल र आधार प्रदान गर्‍यो । त्यो प्रकाशन हुनु तीन–चार वर्षअघि मात्र...बाँकी